Agresja jest to wszelkie działanie (fizyczne lub słowne), którego celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej – rzeczywistej bądź symbolicznej – jakiejś osobie lub czemuś, co ją zastępuje. Agresja jest zazwyczaj reakcją na frustrację, jest też przejawem wrogości.
Agresja nie powstaje bez żadnej przyczyny. Naszym zachowaniem kierują konkretne motywy. Takie zachowanie u dzieci, ujawnia się zazwyczaj wtedy, gdy ich potrzeby nie zostały zaspokojone. W wyniku ich braku, może dojść do agresywnego odreagowania na osoby, przedmioty, zupełnie niezwiązanych z danym wydarzeniem. Agresja nie tylko jest kierowana do innym osób, lecz jest próbą uczynienia czegoś dobrego dla siebie samego. U dzieci zachowanie agresywne staje się coraz częstsze i wyraziste. Dręczą swoje ofiary, gdy są one już pokonane, albo poważnie zranione. Przesadzają ze swoim zachowaniem, ponieważ nie mają wyczucia, co do uczuć innych. Aby mogli dostrzegać wrażliwość drugiej osoby, muszą być świadomi swoich uczuć i otwarcie je wyrażać.
U podstaw agresji leżą konkretne motywy. Pojawia się najczęściej, gdy któraś z potrzeb jest niezaspokojona. Dzieci przejawiające agresywne zachowania, są tylko na pozór silne i pewne siebie. Przeważnie czują się zależne od innych. Często dochodzi do odreagowania, które pociąga za sobą kolejne akty agresji. Przyczyną zazwyczaj jest nieumiejętność liczenia się z potrzebami innych, oraz negatywne nastawienie.
U każdego dziecka w wieku poniemowlęcym daje się zaobserwować wybuchy złości. U niektórych dzieci pojawiają się bardzo często. Jednak uczucia u małego dziecka są zmienne i krótkotrwałe. Okres dzieciństwa odgrywa ważną rolę w rozwoju osobowości, ale nie zawsze uda się uniknąć wszystkich przejawom agresywnego zachowania. Dzieci często okazują wybuchy złości w miejscach publicznych np. w sklepie, kościele, w czasie pobytu u znajomych. Należy je wtedy wziąć na ręce i dać możliwość ochłonięcia malcowi. Reagowanie gniewem może prowadzić do ukształtowania się ich w nawykową postać, którą później usunąć jest bardzo ciężko. Czasami dziecko wymusza takim negatywnym zachowaniem zainteresowanie swoją osobą. Staje się tak wtedy, gdy dziecko nie jest pewne uczuć swoich rodziców.
Pierwsze świadome przejawy agresji u dzieci, pojawią się w wieku od 1,5 roku do 2 lat. Gniew u malucha, zmienia się w wieku późniejszym, czasem trwa krótko. Jednak nierozładowany, trwa coraz dłużej. Już w wieku 2 lat mogą pojawić się symboliczne formy agresji jak np. narzekanie, dąsanie się, zły humor. Z czasem może pojawiać się w większym stopniu. Dziecko w drugim roku życia, wchodzi w świat zakazów i nakazów. Pociąga to za sobą dużo frustracji. Zachowania agresywne budzą się wtedy, gdy dziecko, nie dostanie tego, co chce, albo musi zrobić coś, na co nie ma ochoty. W pierwszym roku życia dziecka rozwija się już potrzeba wypróbowania własnej woli. Pierwsze próby dyrygowania okazywane są uśmiechem i dlatego nie zakładamy, że ta mała istotka, może być przebiegła. Wypróbowanie woli prowadzi do starć, które z biegiem czasu, rozwijają się do prawdziwych walk o władzę z rodzicami. Kształtowanie umiejętności przeforsowania własnej woli nie przebiegają fazami, lecz są ciągłym procesem. Skoro tylko małe dziecko uświadomi sobie, że posiada siłę, wypróbuje ono z pewnością ten odkryty instrument władzy. Jednak, gdy potrzeby dziecka są ignorowane, a bodźce jego woli tłumione, wtedy może dojść do tego, że takie zachowanie, będzie trwało długo.
Dziecko pod koniec trzeciego roku życia, musi zrozumieć, że jest małą istotą, określoną „Ja”, i w taki sposób zaczyna się nazywać. Wiąże się to z posiadaniem woli i chęci. Zarówno dla dziecka jak i dorosłego, cały tan proces nie jest łatwy. Upór przejawiający się u takiego malca jest uzależniony od zachowań rodziców. Małe dziecko nie jest świadome własnego zachowania, a dorośli nie odbierają go, jako dziecięcy upór. Dopiero gdy słyszymy wymagania, życzenia naszej pocieszy, dostrzegamy, że uczy się postawić na swoim, czyli działa zgodnie ze swoją wolą. W tym okresie dziecko uczy się, czym jest dobro, a czym zło. Sprawdza granice jak daleko może się posunąć poprzez swoje zachowania. Każde dziecko musi wypróbować swoje możliwości i w jaki sposób coś osiągnąć. Rodzi się w nim potrzeba władzy i oddziaływania.
Źródło: opracowanie Moniki Gaj.
