Rodzaje wstydu.
Wstyd to normalne ludzkie uczucie mające istotne znaczenie dla człowieka. Jest bardzo ludzką i piękną na swój sposób emocją. By zostać w pełni człowiekiem wręcz należy odczuwać wstyd.
Wstyd może być destrukcyjny bądź konstruktywny. Pierwszy jest emocją negatywną, przytłacza i hamuje, drugi jest emocją pozytywną, wskazuje drogę w dążeniu do tego, by być lepszym człowiekiem.
Wstyd może być uczuciem o charakterze przejściowym, incydentalnym, a także może wywoływać wiele specyficznych reakcji naznaczających historię przeżyć człowieka w sposób bardziej złożony i specyficzny.
Wstyd zdrowy, konstruktywny chroni naszą intymność i prywatność, wyraźnie wyznacza granice pomiędzy nami a innymi ludźmi, zawsze chroni nas przed przekonaniem, że wszystko już wiemy. Jest dla nas ważnym źródłem wiedzy o nas samych, a także skutecznym bodźcem do zmian.
Zdrowy wstyd działa ożywczo, ponieważ motywuje do poszukiwania informacji i uczenia się czegoś nowego. Skłania nas do refleksji o samym sobie i działań doskonalących własne umiejętności.
Dobry wstyd pełni rolę ważnego drogowskazu w kontaktach międzyludzkich. Można powiedzieć o nim, że jest strażnikiem norm społecznych. Wstyd stanowi także poważne ostrzeżenie przed większymi kłopotami. Informuje nas o tym, że popełniliśmy błąd i trzeba go naprawić. Z dobrym wstydem jest tak jak z prawdziwym przyjacielem, który nie boi się powiedzieć nam, w jakim bałaganie jest nasze życie, nawet jeśli prawda jest bolesna i dla nas i dla niego.
Jest on nieprzyjemny i bolesny, ale mija, gdy uda nam się coś naprawić. Osoba, która jest w stanie słuchać swojego wstydu i postępować z jego wskazaniami, zmienia swoje życie, zyskuje więcej szacunku dla samej siebie, lepiej radzi sobie w życiu.
Na zdrowym wstydzie osadza się poczucie pokory, z niego wyrasta duchowość.
Niemowlęta i bardzo małe dzieci się nie wstydzą, są spontaniczne i naturalne, dopiero rodzice i otoczenie wywołują w nich uczucie wstydu. Zdaniem Ericka Eriksona poczucie wstydu pojawia się w drugiej fazie rozwoju psycho - społecznego.
Od momentu narodzin dziecko musi mieć pewność, że może zaufać światu. Pierwszymi przedstawicielami świata w życiu dziecka są rodzice. Dominującymi potrzebami w tym czasie u dziecka są potrzeby biologiczne, emocjonalne związane z poczuciem bezpieczeństwa, miłością i akceptacją. Stąd niezwykle ważne są wszelkie komunikaty, jakie odbiera dziecko od innych, przede wszystkim znaczących dorosłych. Małe dziecko potrzebuje przede wszystkim stanowczej, rozumiejącej matki, której własne potrzeby zaspokaja mąż, która ma poczucie odpowiedzialności.
U dziecka, któremu zapewniono ochronę poprzez stawianie stanowczych, choć pełnych miłości granic, któremu wolno było poznać i badać świat, wykształca się stopniowo zdrowy wstyd. Jego pierwszym przejawem może być przejściowe skrępowanie, z powodu zwykłej ludzkiej porażki lub nieśmiałości w obecności kogoś obcego. Pojawienie się tego rodzaju wstydu pełni bardzo ważną rolę w rozwoju dziecka, zdrowy wstyd zakreśla granice postępowania, sygnalizuje nam, że nie jesteśmy wszechmocni, tworzy konieczną przeciwwagę dla dopiero co odkrytej autonomii.
Dziecko nie przynosi ze sobą na świat niczego, co przekreśla jego szansę na stanie się wartościowym człowiekiem, ani niczego, co taką gwarancję mu daje.
Dziecko z natury ciekawe jest świata, „wszędzie go pełno", jest ruchliwe, lubi eksperymentować, pytać - po prostu doświadczać życia. Dziecko o tym jakie jest, dowiaduje i się przede wszystkim od rodziców.
Jeżeli od najmłodszych lat czuje się doceniane i kochane, może pozwolić sobie na całkowite okazanie sympatii, czy emocji w postaci złości, niezadowolenia lub strachu bez obawy utraty „miłości i zaufania rodziców".
Dziecko wychowywane w takiej atmosferze jest w stanie rozwinąć swoje potencjalne możliwości.
Rodzice wspierając jego rozwój, przygotowują go do życia w społeczeństwie, „otwierają na świat".
Wstyd utrzymywany w rozsądnych granicach pomaga ludziom odkrywać i odnajdywać ważne prawdy o życiu. Chroniczny i nieustępliwy jest wyniszczający.
Jednym z kluczowych czynników prowadzących do przekształcenia wstydu zdrowego w wstyd destrukcyjny (toksyczny) jest automatyczne reagowanie wstydem na pojawienie się uczuć i potrzeb.
Człowiek ogarnięty wstydem to człowiek, który natychmiast czuje się zawstydzony, ilekroć odczuwa jakąś emocję, potrzebę, popęd. Jeśli swoboda ich wyrażania zostanie ograniczona przez wstyd, wstyd ten przenika człowieka do szpiku kości.
Wstyd destrukcyjny pozbawia człowieka radości życia. Są osoby tak owładnięte wstydem, że dominuje on w ich życiu emocjonalnym. Człowiek zarażony toksycznym wstydem jest przeraźliwe nieludzko samotny. Czuje się gorszy, wydaje mu się, że wszyscy ludzie widzą go jako osobę bezwartościową, wierzy że zasługuje na pogardę i krytykę ze strony innych ludzi, gardzi samym sobą, unika ludzi.
Osoba ogarnięta toksycznym wstydem, wstydzi się własnego wstydu, ale prędzej przyzna się do tego, że czuje się winna i skrzywdzona, niż do tego że się wstydzi.
U podstaw toksycznego wstydu tkwi lęk przed zdemaskowaniem się przed samym sobą. Wstyd prowadzi do ukrywania uczuć, a także do uzależnień. Osoba ogarnięta toksycznym wstydem próbuje uciec przed samotnością i cierpieniem, jakie niesie wstyd, próbuje „poprawić sobie nastrój", popada więc w alkoholizm, narkomanię, hazard, a to jeszcze bardziej potęguje wstyd.
Toksyczny wstyd tkwi u źródeł zaburzeń emocjonalnych, prowadzi do nerwicy, depresji, zaburzeń charakteru i osobowości.
Dla dziecka pierwszym źródłem toksycznego wstydu może być rodzina. Rodzice zniewoleni wstydem, którzy z natury są niezadowoleni z siebie, w żaden sposób nie będą mogli zaspokoić podstawowych potrzeb dziecka. Tacy rodzice stają się często modelami wstydliwych zachowań dzieci, nieświadomie funkcjonującymi wzorami do naśladowania. Niezaspakajana w dzieciństwie potrzeba miłości blokuje poczucie własnej wartości - nikt mnie nie kocha, widać nie jestem wart miłości.
Toksyczny wstyd jest zjawiskiem wielopokoleniowym. Potrzeby matki znajdują w dziecku oddźwięk, dziecko jest całkowicie skupione na matce, dziecko istnieje tylko po to, by zaspokoić potrzeby rodziców.
Źródło: http://www.chomikuj.pl/
