Przejawy wstydu i jego źródła.
Wstyd destrukcyjny jest emocją szczególnie negatywną, przytłaczającą i pozbawiającą człowieka radości życia, wywołującą przygnębienie i lęk. Człowiek zarażony wstydem ocenia siebie bardzo nisko, nie docenia swoich kompetencji, gardzi sobą i sobie nie ufa.
Zwykle ci, którzy bardzo się wstydzą zajmują jedną z dwóch pozycji życiowych:
- pasywną - nastawioną na unikanie - siedzą cicho w kącie, starają się niczym nie wyróżniać, żeby uniknąć sytuacji, w których będą oceniani, będą musieli się wstydzić;
- aktywną - nastawioną na niedopuszczenie swojego wstydu do głosu - zachowują się głośno i wyzywająco, niekiedy wyraźnie agresywnie, są pozornie bardzo pewni siebie, jednak często i głośno to podkreślają, na ogół lubią też zawstydzać innych.
Podobnie jest ze wstydem dziecka. Reakcje w zachowaniu dziecka wstydliwego można sprowadzić do dwóch zasadniczych grup:
- przejawy wstydu dostępne w bezpośredniej obserwacji - dzieci takie są ciche i spokojne, unikają kontaktu wzrokowego, niechętnie zabierają głos, nie zadają pytań, unikają występowania przed grupą, gdyż ich zachowania są nienaturalne - jąkają się, niezręcznie formułują wypowiedzi, popełniają wiele gaf i błędów;
- zmiany dokonujące się w psychice dziecka - dzieci wstydliwe przeżywają lęk przed oceną innych, który je paraliżuje i obezwładnia, dziecko ma poczucie niskiej wartości, wydaje mu się, że nie zasługuje na czyjąś przyjaźń i pochwałę, jest bierne, nieufne w stosunku do innych osób.
Źródła wstydu są różne, tak jak są różne jego przejawy i sposoby zawstydzania. Pierwszym źródłem wstydu u dziecka są rodzice. Oni przecież od najwcześniejszych chwil życia dziecka mówią mu o tym jakie jest, jak ma postępować, wskazują także na pożądane i niepożądane cechy. Od tego jak dziecko jest oceniane przez rodziców zależy jego sposób spostrzegania siebie.
Często rodzice nieświadomi autentycznych potrzeb dziecka, nadmiernie go ochraniają bądź stawiają mu wygórowane wymagania, stosują nieporadne metody wychowawcze, zawstydzają dziecko, nie aprobują jego indywidualności. Za wzór zachowania stawiają bardzo często siebie, rówieśników, których ich zdaniem powinno się naśladować.
Dzieciom, które czują się wybrakowane, często wiele razy mówiono, że coś jest z nimi nie w porządku. W końcu w to uwierzyły, a następnie same zaczęły powtarzać sobie te komunikaty, aż wreszcie doszły do przekonania, że same powinny się wstydzić.
Oto pięć komunikatorów, które powodują największe szkody w psychice dziecka:
jesteś niedobry, nie jesteś dość dobry, nie pasujesz, nie nadajesz się do kochania, nie powinieneś istnieć.
W rezultacie takiej oceny u dziecka kształtuje się kompleks niższości - nie jestem nic wart, nie zasługuję na miłość rodziców.
Kolejnym ważnym źródłem zawstydzania stają się rówieśnicy. Grupa przedszkolna, tak jak każda zbiorowość ludzka wytwarza własne normy zwyczajowe. Dynamika życia grupowego powoduje też zróżnicowanie pozycji dzieci w grupie. Głównymi cechami decydującymi o zajęciu znaczącej pozycji w grupie jest wygląd zewnętrzny, sprawność, mowa, środowisko. Dzieci często wstydzą się swojego wyglądu, sposobu ubierania się, zachowania, mówienia, swoich umiejętności (raczej tego, czego nie umieją).
Dzieci charakteryzujące się niepełną sprawnością w zakresie funkcji somatycznych, motorycznych czy poznawczych znacznie różnią się od swoich rówieśników. Wstydzą się bardzo swoich „braków", często stają się ofiarą szyderczych uśmiechów i przedrzeźnień ze strony kolegów.
Dzieci wstydliwe są bardzo wrażliwe. Ich uczucia łatwo zranić, zamartwiają się, stale porównują się z innymi dziećmi, boją się ich sądów i ocen. Są lękliwe przy nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, wykazują ograniczoną aktywność, dlatego pozostają w cieniu grupy nie dostrzegane przez innych. Ponieważ ich zachowanie nie dorównuje oczekiwaniom grupy, są oceniane negatywnie, a to w konsekwencji powoduje ich negatywną ocenę o samym sobie.
Źródło: http://www.chomikuj.pl/
