Rola nauczyciela w ośmielaniu dziecka wstydliwego.
Nikt z nas nie ma „czarodziejskiej mocy", by wyposażyć swoje dzieci we wdzięki i uroki zjednujące im miejsce w sercach innych ludzi i zapewniające społeczne powodzenie. Będąc jednak nauczycielami możemy zapewnić im dobre warunki harmonijnego rozwoju i wzrastania, wpoić im przekonanie, że są wartościowymi ludźmi, mającymi wiele zalet, zasługującymi na uznanie i przyjaźń.
Wstyd trzeba czymś zastąpić, niż po prostu usunąć. Możemy zatroszczyć się o to, żeby jego miejsce zajęły szacunek, godność, przekonanie o własnej wartości. Możemy traktować siebie i innych z szacunkiem. Możemy zobaczyć piękno i dobro w każdej istocie ludzkiej ze sobą włącznie.
Być nauczycielem przedszkola - to coś w czym określa się i budzi ludzka indywidualność: dziecka i nauczyciela.
To jakimi sposobami nauczyciel będzie się kierował w ośmielaniu dziecka wstydliwego zależy od dobrej znajomości nie tylko zachowania dziecka, ale także dotarcia do przyczyn źródeł wstydu u dziecka. Wszechstronne poznanie dziecka jest niezbędnym warunkiem skuteczności wszelkich oddziaływań wychowawczych.
Poprzez systematyczną obserwację dzieci, rozmowy z rodzicami, nauczyciel poznaje ich potrzeby, zainteresowania, co pozwala mu na podjęcie odpowiedniego kierunku pracy.
Znając dobrze dziecko, nauczyciel podejmuje rozmaite działania mające na celu: wywołanie zmian w obrazie własnej osoby i samoocenie (wszelkie działania zmierzające do podwyższenia samooceny i redukcji lęku doświadczanego przez dzieci wstydliwe w kontaktach społecznych), zmianę w sposobie myślenia o sobie i zmianę w funkcjonowaniu w sytuacjach społecznych interakcji.
Nauczyciel powinien uświadomić dziecku jego indywidualność, odkrywać przed dzieckiem wstydliwym jego zalety, podkreślać na każdym kroku jego mocne strony, a także wskazywać drogę prowadzącą do pokonywania własnych słabości.
Nauczyciel przy tym nie tylko odczuwa akceptację, ale potrafi ją wyrazić, uzewnętrznić, jest bowiem świadomy tego, że dziecko powinno stale dowiadywać się o tym, że jest ważne i potrzebne. Nauczyciel powinien tak aranżować sytuację edukacyjną, by dziecko wstydliwe odniosło rzeczywisty sukces. Dlatego też, nauczyciel powinien znać i wiedzieć co dziecko umie, czym się pasjonuje, co mu przychodzi z łatwością i wykorzystywać znajomość tych sfer w działalności, w której istnieje duża szansa na osiągnięcie powodzenia, a nawet, gdy pojawią się trudności, sytuacją manipulować tak, by dziecko odniosło sukces.
Wpływając na zmianę obrazu własnej osoby dziecka wstydliwego należałoby ujawnić nie tylko jego zalety, ale także pomóc w obiektywnym (szczerym i życzliwym) określeniu jego słabych stron, by dziecko nauczyło się realnie patrzeć i oceniać siebie i własne zachowanie. Chcąc przezwyciężyć wstyd, trzeba przede wszystkim dotrzeć do tego, jaki czy jaka naprawdę jestem i zaakceptować siebie wraz z posiadanymi ułomnościami, słabościami i niedoskonałościami.
Droga uzdrawiania wstydu to jednocześnie droga do bycia sobą.
Ukształtowanie umiejętności prawidłowej oceny siebie, stwarza okazje do rozwijania samodzielności dziecka, by nabyło przekonania, że wiele rzeczy umie i potrafi.
Ważną rolę pełnią tutaj zabawy dydaktyczne, które subtelnie kierowane przez nauczyciela mogą szczególnie wpłynąć na podwyższenie zaniżonej samooceny dziecka.
W czasie trwania zabawy nauczyciel powinien dostarczać dziecku odpowiedniej ilości bodźców pozytywnych, prowokować i stwarzać okazję do wykonywania określonych czynności i ról w zabawie, co pomoże odzyskać dziecku równowagę i skoncentrować się na przebiegu wykonywanej czynności, a nie na sobie i „swoich brakach". Dziecko uczy się wtedy właściwie interpretować rezultaty swoich działań, przekonuje się o tym, że ono także wiele umie i potrafi.
Zabawy dydaktyczne pomagają dziecku poczuć się kimś ważnym, wartościowym. Pomagają dziecku przełamać bariery swojej bierności, uczą wiary we własne siły, zachęcają do podjęcia większego wysiłku, pozwalają poczuć się wartościowym członkiem grupy przedszkolnej. Grupa dzieci współpracująca ze sobą i osiągająca określony cel w zabawie może być również czynnikiem regulującym zaniżoną samoocenę u tych dzieci, które do tej pory uważały, że od nich tak mało zależy i nic nie potrafią.Dziecko wstydliwe uświadamia sobie wtedy, że nie zawsze jest w centrum zainteresowania innych dzieci. A okazja do wykonywania określonych czynności i ról w zabawie sprawia, że inne dzieci patrzą na nie z życzliwością i potrafią docenić jego zaangażowanie w zabawie. Nikt nie jest bardziej ważny, lepszy czy sprawniejszy, gdyż wynik końcowy zależy od wszystkich. Każde dziecko może odnieść sukces i zadowolenie z wykonywanej pracy. Jest to szczególnie ważne dla dzieci wstydliwych, ponieważ podnosi ich rangę w oczach kolegów.
Podobną rolę pełnią zajęcia z wykorzystaniem elementów muzykoterapii. Wielu psychologów i pedagogów zaleca, aby w trakcie dnia wprowadzać ćwiczenia, które pełnią rolę dydaktyczną i terapeutyczną. Od dawna istnieje pogląd, że muzyka ma ogromny wpływ na organizm i psychikę człowieka. Umiejętnie dobrana muzyka wycisza nadmierne emocje negatywne i pobudza pozytywne. Zajęcia muzyczne rozluźniają napięcia nerwowe, pobudzają aktywność, stymulują zahamowaną ekspresję. Zajęcia te można połączyć z różnymi ćwiczeniami, zabawami, zajęciami plastycznymi, inscenizacjami. Na zajęciach tych dzieci wstydliwe mają okazję do wyrażania swoich odczuć, myśli i wrażeń. Wspólne tworzenie i przeżywanie muzyki bardzo wzbogaca możliwości nawiązania kontaktu emocjonalnego w grupie dzieci, umacnia więzi społeczne, a także pozwala na uzyskanie akceptacji samego siebie.
Skarbnicą wartości wychowawczych są także książki przekazywane dzieciom w formie opowiadań, inscenizacji, historyjek obrazkowych, które dają im dużo radości, wyzwalają poczucie humoru, uczą optymizmu i uodparniają na porażki. Na zajęciach tych dzieci wstydliwe ujawniają często swoje możliwości - zdolności plastyczne, recytatorskie, muzyczne, spostrzegają jaki potencjał inwencji twórczej tkwi w każdym z nich, w trakcie tych zabaw dochodzi do nawiązania kontaktu emocjonalnego z innymi dziećmi. Obserwujemy rosnącą umiejętność porozumiewania się i współdziałania z innymi.
W pracy z dziećmi wstydliwymi należałoby również wykorzystać ćwiczenia i zabawy ruchowe. Weronika Sherborne opracowała system ćwiczeń ruchowych pod nazwą Ruch rozwijający. Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne to sposób wspomagający i stymulujący rozwój fizyczny i emocjonalny dziecka. To program nastawiony na rozwijanie takich cech jak: poczucie własnej wartości i pewności siebie, poczucie bezpieczeństwa, odpowiedzialność, wrażliwość, umiejętność nawiązania kontaktów z drugą osobą. Podczas zabaw i zajęć prowadzonych tą metodą dzieci mają okazję do rozluźnienia, relaksu, odprężenia, uwolnienia się od wewnętrznych napięć i niepokojów. Każdy może być twórcą własnego ruchu, wyrażając nim swoje przeżycia: zadowolenia, radości.
Ćwiczenia te dają możliwość bliskiego kontaktu z innymi dziećmi, bądź dorosłymi. Wymagają jednakowego zaangażowania partnerów. Udział w nich wymaga od dzieci wzajemnego zaufania, zrozumienia, pomaga w rozwijaniu empatii i uczenia się współdziałania.
Nauczyciel ośmielający dziecko wstydliwe powinien być otwarty i życzliwy, empatyczny, gotowy do pomocy. Prowadząc dyskretną obserwację zachowania dziecka, powinien subtelnie wplatać w tok zabawy zadania rozwijające, kształcące i doskonalące poczucie własnej wartości dziecka. Powinien pozostawić dziecku dużą swobodę czasu, tempa, partnera, miejsca i metody. Akceptować swobodę wyboru różnych kierunków działania dziecka, a jednocześnie przyznać mu prawo do odmowy, odrzucenia proponowanego zadania. Zadnia formułować wariantowo, aby zawierały wiele sposobów rozwiązywania problemu, zachęcać do finalizowania aktywności własnej, nie narzucać dziecku własnych sposobów widzenia rzeczywistości, ale dać mu prawo do odkrywania, porównywania, eksperymentowania, zgłębiania swojej wiedzy.
Nauczyciel komunikujący się z dzieckiem w taki sposób pomaga mu w przezwyciężeniu wstydu, wspiera jego rozwój.
Źródło: http://www.chomikuj.pl/
