Problematyka lęku stanowi przedmiot zainteresowań wielu psychologów. Emocja lęku nie jest jednoznacznie zdefiniowana i określona. Nie ma jednej, powszechnej koncepcji lęku, różne są poglądy dotyczące źródeł powstawania reakcji lękowych. Lęk towarzyszy człowiekowi w ciągu całego życia. Emocja lęku występuje zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych.
Na przestrzeni wieków, lęk pełnił ważną rolę w życiu człowieka. Informując o realnych zagrożeniach, motywował jednostkę do działania i pozwolił na zachowanie gatunku ludzkiego. Lęk może jednak działać na człowieka destruktywnie. Często sygnalizuje zagrożenia pozorne, dezorganizuje życie człowieka i w konsekwencji prowadzi do dręczącej bezradności. Osoby, u których lęk występuje jako cecha, określa się mianem lękliwych. Stały niepokój, poczucie zagrożenia, uniemożliwiają jednostce prawidłowe funkcjonowanie. U dzieci lęk nie występuje w postaci izolowanych objawów, lecz przeważnie pod postacią zgeneralizowanej postawy lękowej.
Rozwój emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym, w stosunku do wcześniejszych faz rozwojowych, ulega wzbogaceniu i zróżnicowaniu. Wiąże się to z dojrzewaniem i rozwojem układu nerwowego oraz zdobywaniem nowych doświadczeń społecznych dzieci.
Do trzeciego roku życia dzieci najczęściej boją się głośnych dźwięków, obcych ludzi, nieznanych miejsc, przebywania w samotności. W okresie przedszkolnym zmieniają się przedmioty i sytuacje wywołujące lęk, zmienia się także jego siła. W przedszkolu, dziecko przyzwyczaja się do nowego środowiska, poznaje rówieśników, wychowawców, przestaje bać się hałasu, uczy się funkcjonowania w nowych warunkach. Narasta natomiast lęk przed chorobami, bólem, samotnością, ciemnością, rozłąką z rodzicami. Pojawiają się także lęki symboliczne. Dzieci często identyfikują się z postaciami z bajek, przeżywają ich przygody, uruchamiając swoją wyobraźnię i fantazję. Psychika dziecka jest bardzo plastyczna i wrażliwa. Działanie zbyt silnych bodźców płynących z bajek, filmów, gier komputerowych, może stanowić źródło lęku dziecięcego.
U dzieci w wieku przedszkolnym powszechnie występuje strach przed ciemnością. Ciemność oznacza separację, zniknięcie samego siebie z otoczenia. Ciemność kojarzy się dzieciom z samotnością, rozłąką z rodzicami i dlatego wywołuje u silne reakcje lękowe.
Źródłem lęku u dzieci w wieku przedszkolnym są także niewłaściwe postawy rodziców i wychowawców. Czynnikiem wywołującym lęk są przede wszystkim stosowane kary. Straszenie dzieci utratą miłości, zamykaniem w miejscach odosobnionych, stosowanie kar cielesnych, sprzyja powstawaniu emocji lęku, powodując szereg reakcji i zachowań niepożądanych.
Postawy rodzicielskie, dzięki zaspokajaniu lub frustracji psychicznych i społecznych potrzeb dziecka, stanowią warunki sprzyjające rozwojowi pewnych cech jego zachowania. Dziecko, którego rodzice przejawiają doń pozytywny i rozumny stosunek, jest bezpieczne, przekonane o miłości i akceptacji. Odmienne reakcje u dzieci wywołują niewłaściwe postawy rodzicielskie. Stawianie dzieciom wygórowanych zadań, wytykanie wad, ośmieszanie, nieustanne krytykowanie, powoduje utratę wiary we własne siły i możliwości, dając poczucie krzywdy i bezradności. Takie postawy przyczyniają się do powstawania u dzieci lęków społecznych.
Lęk, jako emocja, oddziałuje na cały organizm dziecka. Uaktywnia szereg procesów fizjologicznych, które dają złe samopoczucie. Do nich zaliczamy: bóle głowy, pocenie się, wymioty, drżenie i napięcie mięśni, kołatanie serca, zmiany w rytmie oddechu. Emocja lęku zawęża pole świadomości, utrudnia procesy myślowe i obiektywną ocenę sytuacji. Dziecko zalęknione, w sytuacjach zadaniowych, skupia uwagę na trudnościach i antycypuje swoje niepowodzenie. W takiej sytuacji, lęk zakłóca motywację do działania, prowadzi do minimalizowania sukcesów i wyolbrzymiania porażek. Dzieci o wysokim poziomie lęku mają zaniżoną samoocenę, są mało aktywne, nie wierzą we własne siły i możliwości, są nieśmiałe, skłonne do obrażania się lub agresji, często sprawiają kłopoty wychowawcze. Te cechy utrudniają im kontakt z otoczeniem i przystosowaniem społecznym.
Rodzice i wychowawcy powinni częściej zadawać sobie pytanie, co stanowi przyczynę niepokojących zachowań dzieci i jak im przeciwdziałać. Zadaniem rodziny i przedszkola jest kształtowanie u dzieci korzystnego obrazu własnego „ja”, uczenie tolerancji wobec samego siebie i swoich porażek oraz pomoc w pokonywaniu trudności. Wspólnie spędzony czas, poświęcenie dziecku uwagi, rozmowa o jego problemach i radościach pozwolą na budowanie wzajemnego zaufania i poczucia bezpieczeństwa dziecka.
Źródło: http://www.chomikuj.pl/
